Het is en blijft verbijsterend om te zien hoe (potentieel en of ogenschijnlijk) intelligente mensen TOTAAL VERKEERD omgaan met het begrip inflatie en er in veel gevallen een puinhoop van maken. In deze kolom dan ook een nieuwe poging tot uitleg van het mechanisme en in deze inleiding wederom een demonstratie van het fout omgaan met inflatie. In het verleden steeg de inflatie in Turkije naar onhoudbare waardes waarop de centrale bank de rente sterk verhoogde in een poging hyper-inflatie tegen te gaan. Tot zover klopt alles. Maar dan gaat Erdogan zich ermee bemoeien, stamelt vele keren allerlei verwijten naar de centrale bank en als die zich daar niets van aantrekt, vervangt hij de gouverneur door een eigen vazal. Die wist niet hoe snel hij de rente in relatief zeer korte tijd moest verlagen om zijn broodheer een plezier te doen en verlaagde van 24 naar 12%. Maar: omdat de WERKELIJKE OORZAAK van de Turkse inflatie op de schoot van Erdogan ligt en dat probleem nog altijd niet voorbij is, steeg de inflatie alleen al in december weer van 10,6 naar 11,8%. Erdogan snapt namelijk helemaal niets van het verschijnsel inflatie, lijkt ook bitter weinig te snappen van simpele economische principes en heeft vooral een politieke agenda die slecht is voor inflatie, daarmee de rente, economische groei en andere zaken. En zodra de Lira weer serieus daalt omdat de rente omhoog moet (omdat de inflatie stijgt), begint het hele spelletje (dat ik in eerdere columns heb beschreven) wéér van voren af aan; de WERKELIJKE oorzaak van de sterke inflatie-stijging in Turkije is namelijk niet weggenomen ! En dan kun je wel een goedfunctionerende centrale bank-gouverneur ontslaan, slechte dingen roepen over de centrale bank en andere stomme dingen doen maar verandert er geen biet. En dus zal de centrale bank de rente wéér op moeten gaan trekken anders giert de inflatie binnenkort wéér volledig uit de klauwen en begint het hele spelletje over nieuw. Leereffect 0 !

Inflatiedoel: overbodig én inflatie loopt makkelijk uit de hand na periode met te weinig reele loonstijging (en dat is al 30-40 jaar a d gang !) …

In mijn inmiddels ruim anderhalf decennium lange carrière als columnist heb ik vele malen geschreven over inflatie; zowel van de kant van de burgers als van de beleidsmatige kant. Rode draad daarin is dat ik ervan overtuigd ben dat inflatie in veel gevallen niet nodig en zelfs overbodig en gevaarlijk is omdat het makkelijk uit de hand loopt; zoals in de jaren 20 en 70. Het is in mijn ogen dan ook een gotspe dat de centrale banken van nu inflatie-doelen hebben want in het belang van burgers zouden ze die helemaal niet mógen hebben ! Immers, (vrijwel) niemand wil er op achteruit gaan en als er 2% inflatie heerst dan willen burgers dat in hun lonen terug zien. Als dat vervolgens decennia achter elkaar niet is gebeurd, iets dat geruime tijd geleden al in de VS bleek en kort geleden óók in ons land, dan is het risico op hoge looneisen en daarmee stagflatie sterk aanwezig. Stagflatie, een samentrekking van stagnerende groei en hoge(re) inflatie, is een gemeen en gevaarlijk fenomeen dat zo vroeg mogelijk de kop in moet worden gedrukt. En ik hoef maar naar Turkije, Venezuela, Zimbabwe en b.v de jaren 20 in Duitsland te wijzen, een periode waarin inflatie volledig uit de hand liep naar hyper-inflatie, om duidelijk te maken dat zoiets catastrofale gevolgen heeft. Niet vreemd dus dat, toen er zo’n situatie in de VS ontstond en inflatie naar 13,5% steeg in 1981, toenmalig Fed-voorzitter Volcker (onlangs overleden; vandaar deze column) er bovenop dook en de rente tijdelijk tot (ruim) 20% optrok om hyper-inflatie af te wenden. Dat lukte hem en na het dalen van de inflatie kon hij de rente ook weer laten zakken tot normalere nivo’s. Nadeel is dat de economie tijdelijk in recessie zakt (sommigen zeggen zelfs crisis) maar de normalisatie van inflatie en rente legde wél de bodem voor meerdere decennia aan groei in de periode erna !

Volcker begreep toen al héél goed hoe financiele markten in elkaar zitten …

De ex-staatssecretaris van financiën (1969-1974) werd nóg legendarischer door de naar hem genoemde regel dat banken, om financiële markten veilig en stabiel te houden, zo goed als niet voor eigen rekening speculatief mogen beleggen (Volcker-rule). De 92 jaar geworden Fed-president (1975-1987) heeft waarschijnlijk net als ondergetekende (een paar decennia later) onderzoek gedaan naar de oorzaken van tientallen financiële crises in de VS in de afgelopen pakweg 150 jaar en trok daaruit die conclusie. Dat Bush jr. nagenoeg alle remmen binnen de Volcker-rule een paar decennia verwijderde waarna uiteindelijk de kredietcrisis ontstond, was wederom een bewijs van de juistheid van Volcker’s conclusie ! Daarom was het ook niet vreemd dat hij tussen 2009 en 2011 voorzitter was van de Economische herstel en advies Raad (ERAB) van president Obama in de hoop de gevolgen van de ontstane crisis zo goed en zo snel mogelijk te tackelen. Republikein Paul, doorgaans een groot criticus van de Fed, zei over democraat Volcker eens: “tijdens mijn werk in het Congres heb ik verschillende Fed-voorzitters ondervraagd en Volcker was daarvan zowel de vriendelijkste als de slimste; met inbegrip van opvolger Greenspan”. Met andere woorden: de wereld verloor vorige week een pro-actieve, zeer intelligente, aardige en alom gewaardeerde topman van een dergelijk groot statuur waar veel complete centrale banken op dit moment niet eens in de schaduw kunnen staan ! Niet dat ik de man op wil hemelen omdat hij alleen maar goede dingen zou hebben gedaan, maar dit was een man die begreep hoe elementaire mechanismes in de economie werkten. En veel centrale banken (en nog veel meer politici; vooral populistische) hebben de laatste jaren ruimschoots bewezen dat ze er geen fluit van weten en er niet zelden een zootje of zelfs een grote puinhoop van maken (of hebben gemaakt). Rest In Peace Paul Volcker, ik hoop dat de wereld ooit meer oog krijgt voor je inzichten en verdiensten !