Een van de belangrijkste momenten waarop een democratie, in de verkeerde omstandigheden gebracht, door kan slaan in een dictatuur is (naast b.v het overnemen van de rechterlijke macht) het beëindigen van vrije nieuwsgaring. Op dat moment krijgen de inwoners vrijwel alleen nog nieuws van de staat voorgeschoteld, kunnen zij zich amper een eigen mening vormen en worden de meningen steeds makkelijker door de staat bij te stellen. Daardoor kan de samenleving steeds sterker gemanipuleerd worden en is de volledige dictatuur een feit. Ook is het zeer moeilijk om bovenstaande dán nog terug te draaien (als de burgers dat zouden willen) simpelweg omdat de greep van de staat op de samenleving heel sterk is geworden. Wat dat betreft zetten zowel Rusland als China onlangs ook een grote stap op weg naar puur dictatorschap: zij verboden VPN-netwerken zodat de inwoners vrijwel alleen nog staats-gecontroleerd digitaal nieuws kunnen lezen. Uiteraard onder het motto: ‘de staat weet wat goed voor u is’ wordt zogenaamd verboden materiaal (vooral kritiek op de regimes) afgeschermd. Omdat de rechterlijke machten in beide landen ook al in handen van de staat zijn is er zowel in Rusland als China sprake van een volledige dictatuur; Turkije zet soortgelijke stappen (‘dictator’ zeggen is al strafbaar) en is in de toekomst ook zover. Zó triest !

Tsja, je moét wat als je inkomsten zéér drastisch dalen …

Dat de relatief lage olieprijs grote sporen nalaat in de olieproducerende landen is héél duidelijk te zien in landen als Libie, Nigeria en vooral Venezuela; ik heb er vaker uitputtend over geschreven. Vooral als landen zich zeer afhankelijk maakten van olie-export en weinig of geen buffers aanlegden, ging het vrijwel zonder uitzondering (politiek en / of militair) fout. In goede tijden stroomt het geld binnen en wordt het uitgavenpatroon daar op aangepast; niets menselijks is hen vreemd. Maar als (eens in de zoveel jaar; vaak na een westerse recessie of crisis) de olieprijs naar beneden dondert omdat de vraag inzakt, dan is ‘Leiden in last’. Vrijwel altijd zijn er langjarige verplichtingen aangegaan op basis van een hoge olieprijs, die dan niet meer op te brengen zijn; tenzij er flink gespaard is. En blijkt het ook vrijwel onmogelijk om een fors opgeblazen inkomstenplaatje plotseling sterk te reduceren. Overigens zitten er enorme verschillen in de kostprijs van 1 vat olie in producerende landen: S-Arabië doet het voor minder dan $ 10 per vat terwijl Venezuela (genationaliseerde olieproducenten) op ca $ 55-60 per vat zit ! Laatst genoemde verliest dan ook op élk geproduceerd vat; reden waarom de staatsbalans hondsberoerd is en het land aan de vooravond van een revolutie staat. Anders gezegd: als je niet voorzichtig en spaarzaam bent in tijden van dure olieprijzen dan betaal je daar een enorme tol voor in tijden met lage olieprijzen ! Steeds meer (vooral Arabische) landen beseffen het bestaan van die ‘varkenscyclus’, hun enorme afhankelijkheid van heftig fluctuerende olieprijzen, en nemen maatregelen. Ettelijke jaren geleden schreef ik al dat hun zonnige klimaat zich uitstekend leent voor b.v massale productie van zonne-energie en het aanzwengelen van toerisme.

Al dan niet heilige obstakels op de weg naar minder olie-afhankelijkheid …

Nadat de olieprijs in 2008 piekte op $ 148 per vat is de prijs in een enorm tempo naar beneden gekomen; enkele jaren later lag zij op nog geen $ 28 per vat, oftewel een prijs die ruim een factor 4 lager ligt ! Dergelijke dalingen zijn nauwelijks of niet op te vangen als je niet flink gespaard hebt in de jaren daar voor; of zeer snel kunt schakelen met je balans (iets dat vooral voorbehouden is aan (halve) dictaturen). Het is dan ook niet vreemd dat relatief veel olieproducerende landen (halve) dictaturen zijn want dan maakt 1 persoon (vrijwel altijd een man) de dienst uit en kan er véél sneller worden geschakeld dan in een democratisch land. Dat heeft ook voordelen als je relatief snel om wilt schakelen naar een kleinere afhankelijkheid van de olieprijs: b.v het toerisme aanjagen in verschillende kleine Arabische staten zoals Dubai. Het succes daarvan is niet onopgemerkt gebleven en steeds meer landen proberen dat model te kopiëren, zo ook S-Arabië. Dat ontvouwde onlangs een plan om op een oppervlak van België 50 Rode Zee-eilanden (geschikt) te maken voor luxe-toeristen; een miljardenplan dat klaar moet zijn in 2022 en 35.000 banen oplevert. Het plan trekt 1 miljoen toeristen per jaar extra, zo is de verwachting. Er zijn echter een paar problemen: zo is de natuur niets gevraagd maar gezien de doelstellingen zal het project grotendeels of zelfs geheel ecologisch moeten worden. Zo heeft het land zeer strenge zedenwetten (b.v geen korte rokjes), mogen vrouwen geen auto rijden en is alcohol verboden; iets waar meeste toeristen een grondige hekel aan hebben. Ik voorzie dan ook dat dit project grotendeels mislukt als die wetten niet (lokaal) fors worden aangepast …

PS. Door ziekte is er niet elke dag een column, of zijn ze soms kleiner dan normaal.