De topman van een EU-banken-organisatie, die ook topman van een grote bank is, zei onlangs tegen het Financiëele Dagblad “dat de ECB de banken meer moet dwingen om negatieve rentes aan bedrijven en vermogende klanten op te leggen”. Mustier, want zo heet het hoofd van de European Banking Federation én UniCredit, stelde “dat dit de enige manier is om ECB-beleid te laten werken”. Daarbij maakte hij wel de aantekening dat particuliere spaarders tot € 100.000 ontzien moeten worden. Het zal u niet verbazen dat de man topman is van een ITALIAANSE bank want in veel Noord-Europese landen als Nederland en Duitsland zou hij dit absoluut niet durven zeggen ! En dan mag minister Hoekstra van financiën voor ons land voorlopig nog geen verbod op negatieve spaarrente in willen voeren; dat lijkt er in Duitsland WEL aan te gaan komen. Daar is men helemaal klaar met het veel te lankmoedige ECB-beleid, dat in vele opzichten grote schade aanricht in de meeste (financieel veel gedisciplineerder) Noord-Europese landen. Er hoeft maar naar de pensioen-discussie in eigen land te kijken om te begrijpen dat het ECB-beleid op allerlei manieren schade aanricht. Overigens mag een minister Hoekstra een verbod op een negatieve rente niet nodig vinden; ik denk dat het grootste deel van de bevolking daar wel achter staat. En dat zou een enorm duidelijk teken aan de ECB zijn dat zij op moet houden met crisis-beleid terwijl er helemaal geen crisis is; een tijdelijke nulgroei of lichte recessie is heel normaal en hoeft nauwelijks of niet opgevangen te worden met stimulerend beleid. Desondanks stimuleert de ECB al ruim 10 jaar alsof het nog krediet-crisis is ! En dan nog dit: Draghi’s termijn loopt binnenkort af en hij wordt vervangen door Lagarde. Laten we hopen dat zij BETER beseft dat vooral Italië hard aangepakt moet worden en dat niet de rest van Europa voor Italië moet blijven bloeden …

Een kredietcrisis bestrijden met nóg meer krediet leidt tot een nieuwe crisis

Toen ik in de loop van vorig jaar steeds meer begon te schrijven over de door Trump veroorzaakte terugval in de wereldeconomie, die stevige gevolgen zou gaan krijgen voor zowel de VS als de EU, had ik nog andere gronden om een beursdaling te verwachten. Want het was niet alleen maar de teruggang in groei, iets dat lagere winsten en lagere omzetten in het bedrijfsleven veroorzaakt, dat de reden was waarom ik vond dat beurskoersen te hoog stonden. In een eerdere column lees ik al op het enorme probleem dat het totale schulden-niveau in de gehele wereld 320% van dat wereldwijde BBP is gaan bedragen. Dat is bizar als hij zich voorstelt dat de kredietcrisis is ontstaan door het opnemen van TEVEEL krediet; teveel leningen dus. En hoe reageert de wereld op de kredietcrisis ? Door het totaal aantal uitstaande schulden in grofweg 10 jaar te VERDUBBELEN in plaats van te halveren ! Ik voorspelde toen ook dat, als dit zo doorgaat, er een kredietcrisis 2.0 gaat komen in de toekomst want ik kan geen land, geen continent en zelfs de hele wereld niet volhouden. Ook was er nog een ander aspect dat ik de laatste jaren niet meer hebt genoemd maar wel altijd in de gaten heb gehouden. De grootte van Wall Street, en dan bedoel ik uiteraard het vermogen dat daar staat, is altijd een goede maat voor overdrijving of onderschatting van de economische situatie. Dat zal ik uitleggen: is de totale waarde van het financieel vermogen in de VS lager dan 2,5 keer het BBP, dan is er sprake van onderwaardering en is er vooral ruimte voor groei. De logische conclusie daaruit is dat, als de waarde boven 2,5 keer het BBP ligt (historisch neutraal is 2,5-3) dat er dan sprake kan zijn van (lichte) overschatting. Op dit moment is de waarde van al het kapitaal in de VS 5,5 keer het BBP BBP en dat betekent dus dat de beurzen, waar het grootste deel van dit rendement vandaan komt, waarschijnlijk stevig tot zeer zwaar overgewaardeerd zijn. Ook leidt dat nog tot een andere conclusie die ik in de volgende alinea bespreek …
 

Langere- en lange termijn beleggers moeten steeds meer oppassen

Als de Amerikaanse private financiële sector 5,5 keer zo groot is dan de gehele economie is er dus sprake van forse tot zeer grote overwaardering. En historisch gezien naderen we het niveau (ca. 6) waarop dit niet meer volgehouden kan worden en de weg naar beneden kan worden ingezet. Ik schrijf met opzet ‘kan’, want het kan morgen, maar ook pas over 2, 3 of misschien wel 5 jaar gebeuren; dit is geen voorspellende indicator maar een stevig teken aan de wand. Sowieso is het voorspellen van de (aanloop op een) crisis bijzonder moeilijk omdat maar een enkeling weet welke deelsector het meest overgewaardeerd is. En het is altijd DIE deelsector (in de kredietcrisis de VS-huizensector) die dan omslaat in een negatieve beweging; uiteindelijk steeds meer sectoren met zich meeslepend in de val zodat uiteindelijk een brede crisis ontstaat. En ik blijf er naar verwijzen: vroeger heb ik 28 crises sinds 1873 onderzocht en maar liefst 27 van de 28 hadden hun rechtstreekse of indirecte oorsprong in de VS ! Vooral daarom is het van het grootste belang dat er m.n naar de (financiële, economische en politieke) situatie in de VS wordt gekeken want daar komt blijkbaar telkens de ellende vandaan ! Nogmaals, ik zeg dus niet dat er morgen, volgend jaar of zelfs maar over 3 of 5 jaar een crisis uitbreekt; maar de kans daarop stijgt wel steeds verder. Het moment waarop er TEVEEL overwaardering of -overdrijving is ontstaan, is notoir moeilijk te voorspellen en daar waag ik me dan ook niet aan. Maar vooral langere- en lange termijn beleggers moeten er rekening mee houden dat zij extra op dit soort signalen moeten letten in de komende tijd om te voorkomen dat ze met een crash-beweging meegesleurd worden zoals in 2007-2009. En dan het laatste aspect: de breedte van de stijgende beweging van de laatste jaren wordt steeds smaller. Anders gezegd: er dragen steeds minder bedrijven bij aan de stijging van beurskoersen en dat duidt doorgaans op een grote piek in de beurskoersen. Dus: als Trump téveel stimuleert danwel de Fed dat doet, stijgt de kans op een crisis in hoog tempo …